| <p class="chapter">1. สีลนิทฺเทโส</p><p class="subhead">สีลสรูปาทิกถา</p><p class="bodytext"><a name="para6"></a><span class="paranum"><a href="?th.c.150.6"></a><a href="?th.c.150.6">[6]</a></span> เอวํ <a name="M1.0007"></a> <a name="V1.0007"></a> อเนกคุณสงฺคาหเกน สีลสมาธิปญฺญามุเขน เทสิโตปิ ปเนส <span class="bld">วิสุทฺธิมคฺโค</span> อติสงฺเขปเทสิโตเยว โหติฯ ตสฺมา นาลํ สพฺเพสํ อุปการายาติ วิตฺถารมสฺส ทสฺเสตุํ สีลํ ตาว อารพฺภ อิทํ ปญฺหากมฺมํ โหติฯ</p><p class="bodytext">กิํ สีลํ, เกนฏฺเฐน สีลํ, กานสฺส ลกฺขณรสปจฺจุปฏฺฐานปทฏฺฐานานิ, กิมานิสํสํ สีลํ, กติวิธํ เจตํ สีลํ, โก จสฺส สํกิเลโส, กิํ โวทานนฺติฯ</p><p class="bodytext">ตตฺริทํ วิสฺสชฺชนํฯ <span class="bld">กิํ สีล</span>นฺติ ปาณาติปาตาทีหิ วา วิรมนฺตสฺส วตฺตปฏิปตฺติํ วา ปูเรนฺตสฺส เจตนาทโย ธมฺมาฯ วุตฺตญฺเหตํ ปฏิสมฺภิทายํ ‘‘กิํ สีลนฺติ เจตนา สีลํ, เจตสิกํ สีลํ, สํวโร สีลํ, อวีติกฺกโม สีล’’นฺติ (<a href="?th.n.45.39">ปฏิ. ม. 1.39</a>)ฯ ตตฺถ <span class="bld">เจตนา สีลํ</span> นาม ปาณาติปาตาทีหิ วา วิรมนฺตสฺส วตฺตปฏิปตฺติํ วา ปูเรนฺตสฺส เจตนาฯ <span class="bld">เจตสิกํ สีลํ</span> นาม ปาณาติปาตาทีหิ วิรมนฺตสฺส วิรติฯ อปิจ เจตนา สีลํ นาม ปาณาติปาตาทีนิ ปชหนฺตสฺส สตฺต กมฺมปถเจตนาฯ เจตสิกํ สีลํ นาม ‘‘อภิชฺฌํ ปหาย วิคตาภิชฺเฌน เจตสา วิหรตี’’ติ (<a href="?th.n.6.217">ที. นิ. 1.217</a>) อาทินา นเยน วุตฺตา อนภิชฺฌาพฺยาปาทสมฺมาทิฏฺฐิธมฺมาฯ <span class="bld">สํวโร สีล</span>นฺติ เอตฺถ ปญฺจวิเธน สํวโร เวทิตพฺโพ ปาติโมกฺขสํวโร, สติสํวโร, ญาณสํวโร, ขนฺติสํวโร, วีริยสํวโรติฯ ตตฺถ อิมินา ปาติโมกฺขสํวเรน อุเปโต โหติ สมุเปโตติ (<a href="?th.n.50.511">วิภ. 511</a>) อยํ <span class="bld">ปาติโมกฺขสํวโร</span>ฯ รกฺขติ จกฺขุนฺทฺริยํ, จกฺขุนฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชตีติ (<a href="?th.n.6.213">ที. นิ. 1.213</a>) อยํ <span class="bld">สติสํวโร</span>ฯ</p><p class="gatha1">ยานิ <a name="V1.0008"></a> โสตานิ โลกสฺมิํ, (อชิตาติ ภควา;)</p><p class="gatha2">สติ เตสํ นิวารณํ;</p><p class="gathalast">โสตานํ สํวรํ พฺรูมิ, ปญฺญาเยเต ปิธิยฺยเรติฯ (<a href="?th.n.32.1041">สุ. นิ. 1041</a>);</p><p id="p8" title="8" class="bodytext"></p><p class="bodytext">อยํ <a name="M1.0008"></a> <span class="bld">ญาณสํวโร</span>ฯ ปจฺจยปฏิเสวนมฺปิ เอตฺเถว สโมธานํ คจฺฉติฯ โย ปนายํ ขโม โหติ สีตสฺส อุณฺหสฺสาติอาทินา (<a href="?th.n.9.24">ม. นิ. 1.24</a>; <a href="?th.n.22.58"></a><a href="?th.n.22.58">อ. นิ. 6.58</a>) นเยน อาคโต, อยํ <span class="bld">ขนฺติสํวโร</span> นามฯ โย จายํ อุปฺปนฺนํ กามวิตกฺกํ นาธิวาเสตีติอาทินา (<a href="?th.n.9.26">ม. นิ. 1.26</a>; <a href="?th.n.22.58"></a><a href="?th.n.22.58">อ. นิ. 6.58</a>) นเยน อาคโต, อยํ <span class="bld">วีริยสํวโร</span> นามฯ อาชีวปาริสุทฺธิปิ เอตฺเถว สโมธานํ คจฺฉติฯ อิติ อยํ ปญฺจวิโธปิ สํวโร, ยา จ ปาปภีรุกานํ กุลปุตฺตานํ สมฺปตฺตวตฺถุโต วิรติ, สพฺพมฺเปตํ สํวรสีลนฺติ เวทิตพฺพํฯ <span class="bld">อวีติกฺกโม สีล</span>นฺติ สมาทินฺนสีลสฺส กายิกวาจสิโก อนติกฺกโมฯ อิทํ ตาว กิํ สีลนฺติ ปญฺหสฺส วิสฺสชฺชนํฯ</p><p class="bodytext"><a name="para7"></a><span class="paranum"><a href="?th.c.150.7"></a><a href="?th.c.150.7">[7]</a></span> อวเสเสสุ <span class="bld">เกนฏฺเฐน สีล</span>นฺติ สีลนฏฺเฐน สีลํฯ กิมิทํ สีลนํ นามฯ สมาธานํ วา, กายกมฺมาทีนํ สุสีลฺยวเสน อวิปฺปกิณฺณตาติ อตฺโถฯ อุปธารณํ วา, กุสลานํ ธมฺมานํ ปติฏฺฐานวเสน อาธารภาโวติ อตฺโถฯ เอตเทว เหตฺถ อตฺถทฺวยํ สทฺทลกฺขณวิทู อนุชานนฺติฯ อญฺเญ ปน สิรฏฺโฐ สีลตฺโถ, สีตลฏฺโฐ สีลตฺโถติ เอวมาทินาปิ นเยเนตฺถ อตฺถํ วณฺณยนฺติฯ</p><p class="bodytext"><a name="para8"></a><span class="paranum"><a href="?th.c.150.8"></a><a href="?th.c.150.8">[8]</a></span> อิทานิ <span class="bld">กานสฺส ลกฺขณรสปจฺจุปฏฺฐานปทฏฺฐานานี</span>ติ เอตฺถ –</p><p class="gatha1">สีลนํ <span class="bld">ลกฺขณํ</span> ตสฺส, ภินฺนสฺสาปิ อเนกธา;</p><p class="gathalast">สนิทสฺสนตฺตํ รูปสฺส, ยถา ภินฺนสฺสเนกธาฯ</p><p class="bodytext">ยถา หิ นีลปีตาทิเภเทน อเนกธา ภินฺนสฺสาปิ รูปายตนสฺส สนิทสฺสนตฺตํ ลกฺขณํ, นีลาทิเภเทน ภินฺนสฺสาปิ สนิทสฺสน ภาวานติกฺกมนโตฯ ตถา สีลสฺส เจตนาทิเภเทน อเนกธา ภินฺนสฺสาปิ ยเทตํ กายกมฺมาทีนํ สมาธานวเสน กุสลานญฺจ ธมฺมานํ ปติฏฺฐานวเสน วุตฺตํ สีลนํ, ตเทว ลกฺขณํ, เจตนาทิเภเทน ภินฺนสฺสาปิ สมาธานปติฏฺฐานภาวานติกฺกมนโตฯ เอวํ ลกฺขณสฺส ปนสฺส –</p><p class="gatha1">ทุสฺสีลฺยวิทฺธํสนตา <a name="V1.0009"></ |